Ocalić od zapomnienia
04.11.2010

W środę, 3 listopada w Szkole Podstawowej nr 3 im. Stanisława Wyspiańskiego w Płońsku posadzono dąb upamiętniający Wincentego Witolda Cendro.

Pomysł uczczenia pamięci Polaków zabitych w Katyniu zrodził się dzięki szóstoklasistom z małej miejscowości w Polsce. Dzieci postanowiły by jeden dąb symbolizował jednego poległego Polaka. – Dlaczego dąb? To bardzo silne drzewo, odporne na klimat i warunki pogodowe. Dokładnie takie, jaka powinna być nasza pamięć – tłumaczyła Teodozja Godlewska, dyrektor Sp nr 3.

 

„ Katyń – Ocalić od zapomnienia” to część programu edukacyjnego Stowarzyszenia Parafiada w ramach którego w całej Polsce sadzone są drzewka pamięci. Do 2011 r. ma rosnąć już 21 473 dębów.

.

 

Pamięć o Katyniu uczcił Płońsk 13 kwietnia br sadząc 15 dębów w hołdzie młodym płońszczanom. O uroczystości przypomniał w swoim wystąpieniu burmistrz Andrzej Pietrasik. Dyrekcji podziękował za tak piękną inicjatywę, jaką jest posadzenia drzewka na terenie szkoły upamiętniającego Wincentego Cendro.- To bardzo ważne, że kultywujemy pamięć o naszych zmarłych rodakach – mówił burmistrz. Po przemówieniach gości, głos zabrali uczniowie szkoły, którzy przypomnieli czym była Zbrodnia Katyńska, a także przedstawili sylwetkę bohatera – majora Cendro.

.

 .

Uroczystego posadzenia dębu dokonali : dyrektor szkoły Teodozja Gorlewska, Burmistrz Miasta Płońska Andrzej Pietrasik, ksiądz  Michał Gołębiewski, przewodnicząca Rady Rodziców Agnieszka Jarosławska, przedstawiciel rodziców Paulina Rogowska, nauczyciel historii i koordynator akcji sadzenia dębu pamięci Anna Kaczmarska, przedstawiciel Samorządu Uczniowskiego oraz kilkoro dzieci. Drzewko i tablicę pamiątkową poświęcił ks.Gołębiewski, a Samorząd Uczniowski wraz z dyrektor Marzanną Szacherską złożył kwiaty i zapalił znicze.

 .

 

 

Wincenty Cendro urodził się 5 kwietnia 1895 r. na Karczówce w Kielcach w rodzinnym domu ojca Franciszka i matki Anny z domu Skowron. Już w latach 1905 – 1906 jako uczeń szkoły elementarnej brał czynny udział w bojkocie szkoły rosyjskiej i walce o szkołę polską.W latach 1910 – 1912 należał do zakonspirowanej wśród uczniów kieleckiej Szkoły Handlowej tajnej organizacji niepodległościowej podporządkowanej Związkowi Walki Czynnej. Świadectwo dojrzałości uzyskał w II Realnej Państwowej Szkole w Krakowie.Rozpoczął studia agrotechniczne w Kijowie, tam też w latach 1913 – 1914 ukończył kursy przygotowania wojskowego organizowane systemem piątkowym przez działaczy Polskiego Związku Strzeleckiego. Następnie wstąpił do 2 szwadronu ułanów Legionu Puławskiego. Ukończył w Kijowie szkołę wojskową. Zaczął występować jako Wincenty Witold Cendro.W „wielkiej wojnie” brał udział w walkach frontowych w składzie polskich formacji wojskowych organizowanych z samych Polaków w carskiej armii. Służył w Legionie Puławskim, Dywizjonie Ułanów Polskich, Brygadzie Strzelców, w I Dywizji, w I Korpusie. W listopadzie 1916 roku otrzymał stopień porucznika. Uczestnictwo w działaniach wojennych w I wojnie światowej było okresem nauki rzemiosła wojennego i kształtowania charakteru żołnierza i oficera. Z tego wojska został zwolniony 8 lipca 1918 roku jako porucznik z legitymacją oficera jazdy. 29 października 1918 r. wstąpił do tworzonych przez odrodzoną Rzeczypospolitą oddziałów wolnego Wojska Polskiego. 13.12.1918 r. wyruszył z kolejnym oddziałem pułku na front ukraiński, gdzie od stycznia do kwietnia 1919 r. dowodził kombinowanym szwadronem złożonym z części 7 pułku ułanów i 1 pułku szwoleżerów (w grupie „Bug”). Komunikatem Sztabu Generalnego, 24.02.1919 r. został wymieniony imiennie jako odznaczony przy jego obronie. Od lipca był dowódcą 3 szwadronu 7 pułku ułanów. W pułku tym pozostał do końca wojny polsko – bolszewickiej. W latach 1919 – 1920 był pięciokrotnie odznaczany za waleczność i odwagę. Kawaler m.in. Krzyża Srebrnego Virtuti Militari V klasy  i Krzyża Walecznych. 1.01.1935 r. awansowany do stopnia majora i przydzielony do 22 pułku ułanów na stanowisko drugiego zastępcy dowódcy pułku.W okresie międzywojennym mjr Wincenty Cendro pełniąc funkcje służbowe był również zaangażowany w sprawy jazdy polskiej. Jako znawca koni (uprawiał sportowo jeździectwo) często sędziował zawody organizowane w pułkach kawalerii.W okresie mobilizacji wiosną i latem 1939 r., 25 pułk znajdował się na linii Lidzbarka w składzie Nowogródzkiej Brygady Kawalerii gen. Władysława Andersa .We wrześniu 1939 roku szlak bojowy pułku wiódł przez Lidzbark, Płock, Puszczę Kampinoską, Anin, Miłosną. Za bardzo skuteczną obronę przeciwlotniczą ciężkimi karabinami maszynowymi, którą kierował, został powtórnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Pod koniec września pułk wszedł na tereny zajęte przez wojska bolszewickie. Kierował się na Węgry. Wielokrotnie następowały utarczki z Sowietami. Obok Radonic dywizjon pod dowództwem mjra Cendry miał opanować wioskę Chlipie. Dywizjon przerwał walkę, gdy przeciwnik zaproponował rokowania. Zawarto porozumienie, które zostało przez bolszewików złamane. 1 szwadron został otoczony czołgami i zmuszony do złożenia broni.Major Wincenty Witold Cendro znalazł się w niewoli sowieckiej. Wierzył, że Rosjanie jako Słowianie będą łaskawsi od odwiecznego wroga – Niemców. Mylił się. Na polach Woli Szudkowskiej cała Nowogródzka Brygada Kawalerii zakończyła swoją walkę w kampanii wrześniowej. Znalazła się w zasięgu przeciwnika, który okazał się bez zasad, nie szanującego jeńców wojennych. Tysiące oficerów Wojska Polskiego znalazło się w obozach, większość z nich trafiła do obozów śmierci w Katyniu, Miednoje i Bołogoje. Major Cendro został zamordowany strzałem w tył głowy, w Katyniu, wiosną 1940 r. Tak zginęło również jego sześciu kolegów z pułku.Major Wincenty Witold Cendro za udział w wojnach był odznaczony wieloma odznaczeniami, w tym m.in. Krzyżem Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Zasługi, Medalami za Odwagę, Medalem Interalliee.23.06.1996 r. w kościele św. Karola Boromeusza na Karczówce w Kielcach odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Majorowi.